Aandeel in het totaal

Doelenboom

Portefeuillehouder:      D. Straat, A. Verschuren, J. Olthof, S. Munnikendam

Programmadoelstelling en de rol van de gemeente

Zaanstad is door haar combinatie van wonen, werken, landschap en industrie een unieke gemeente. Door deze facetten is er volop potentie om te ontwikkelen. Een gevarieerd woningaanbod, goede bereikbaarheid, behoud van cultuurhistorisch erfgoed en landelijk gebied dragen bij aan deze ontwikkeling. Verdere versterking van kwaliteit van wonen, leven en werken in de stad maakt dat de stad ook in de toekomst een fijne plek is om te zijn. In MAAK.Zaanstad is versterking van kwaliteit gekoppeld aan de groei van de stad. De druk op de Zaanse woningmarkt neemt toe door groei van het aantal huishoudens, de vergrijzing en door toenemende trek naar de Metropoolregio Amsterdam. Zaanstad kiest er bewust voor om de groei te faciliteren. De bouw van extra woningen wordt gebruikt om kwaliteit aan onze stad toe te voegen. Meer diversiteit in het woningaanbod, zodat Zaankanters gemakkelijker een wooncarrière kunnen maken in eigen stad. Een uitgebreider en kwalitatief beter voorzieningenaanbod als het gaat om cultuur, sport en horeca. Goed onderwijs en ruimte om te ondernemen. Nieuwe verbindingen in de stad en met de rest van de Metropoolregio Amsterdam. Samen met de stad is gekozen voor binnenstedelijke ontwikkeling, waarbij een balans wordt gezocht tussen verdichting en de leefbaarheid. Dat betekent groei in de bestaande stad en het transformeren van bedrijventerreinen.

MAAK.Zaanstad is een stevige ambitie. Bij de realisatie komen complexe vraagstukken voorbij, zoals het transformeren van nog functioneerde bedrijventerreinen, het toevoegen van woningen in de bestaande stad, het op peil houden van het voorzieningenniveau en het garanderen van de bereikbaarheid. Waar het in de jaren van de crisis vaak ging om faciliteren, dereguleren en ontwikkeling loskrijgen, is voor de totstandbrenging van de huidige ambitie en de daarbij horende complexe vraagstukken sterkere sturing en een meer actieve rol van de gemeente nodig. Dat gaat zowel om inzet van het publiekrechtelijke instrumentarium als om gebiedsontwikkeling. Daarom is het van belang om regelmatig de vraag aan de stad te stellen of de gemeente de goede dingen doet. Dit gebeurt onder meer bij het opstellen van gebiedsperspectieven voor de MAAK.gebieden samen met de inwoners, ondernemers en organisaties.

Om de Zaanse ambities voor de fysieke leefomgeving te realiseren heeft de gemeente verschillende publiek- en privaatrechtelijke instrumenten tot haar beschikking. De overheid werkt aan een fundamentele herziening van het Omgevingsrecht. De Omgevingswet bundelt uiteenlopende sectorale wet- en regelgeving met onder meer als doelstelling om regelgeving te vereenvoudigen en te versnellen en gemeenten meer bestuurlijke afwegingsruimte te geven. Voor gemeenten is dit kans en uitdaging tegelijk en vergt dit alles een cultuuromslag van alle betrokkenen. De Omgevingswet gaat uit van een brede focus. Naast ruimtelijke ordening zijn gezondheid, veiligheid en duurzaamheid belangrijke aspecten van de fysieke leefomgeving. De huidige planologische instrumenten krijgen hierdoor een veel bredere inhoudelijke reikwijdte om beter aan te sluiten bij de leefwereld van bewoners. De planologische instrumenten van de Omgevingswet zijn met oog op complexe gebiedsontwikkelingen ontwikkeld en leggen veel nadruk op het vroegtijdige gesprek tussen initiatiefnemers en omgeving

Het belang van en daarmee de inzet voor de regionale samenwerking nemen toe. Dat geldt in de Metropoolregio Amsterdam waar per 1 januari 2017 met de ondertekening van het MRA-convenant deze samenwerking een stevige impuls heeft gekregen. Dat geldt ook in Zaanstreek-Waterland, waar de acht gemeenten werken aan een vertaling van de MRA Actieagenda in een Samenwerkingsagenda Zaanstreek-Waterland. De samenwerking met de gemeente Amsterdam om de gezamenlijke ambities te realiseren wordt geïntensiveerd. Dit wordt onder meer zichtbaar in de gebiedsontwikkeling van de noordelijke IJ-oevers als onderdeel van Haven Stad. Hierin wordt het gebied Achtersluispolder, Cornelis Douwes en Buiksloterham als één gebiedsontwikkeling opgepakt.

1 Ruimtelijke ontwikkeling

MAAK.Zaanstad
MAAK.Zaanstad gaat – naast de ruimtelijke en economische ontwikkeling van de stad – ook over maatschappelijke doelen en effecten. Het blijft niet bij ambities alleen, maar gaat ook in op de aanpak. Welke interventies en investeringen zijn nodig en hoe gaan we dit realiseren samen met betrokkenen? MAAK.Zaanstad betreft een ambitie voor de langere termijn, die we bereiken door vandaag, morgen en overmorgen te handelen. Onder de noemer MAAK.Zaanstad formuleerden inwoners, organisaties en bedrijven in Zaanstad samen met de gemeente in 2016 een ambitieus plan voor de toekomst. MAAK.Zaanstad mikt met een breed gedragen investeringsplan en uitvoeringsagenda op het versterken van de stad: meer diverse woonmilieus met hogere kwaliteit, een sterke economie, een goede bereikbaarheid en een veerkrachtige sociale structuur, zodat Zaanstad ook op lange termijn een stad is waar mensen zich thuis voelen en met plezier wonen, werken, recreëren en leven. Inzet van het publiekrechtelijk instrumentarium hoort daarbij. Het stimuleren van ontwikkeling door functieverruiming in een gebied of juist het tegengaan van ongewenste ontwikkeling door het beperken van milieuruimte zijn voorbeelden hiervan.

De Omgevingswet
Voor het implementatieproces van de Omgevingswet is het jaar 2018 cruciaal om de fase van verkenning naar verandering vorm te geven. Drie centrale thema’s ondersteunen de implementatie. Ten eerste de cultuurverandering en het leren werken met de Omgevingswet. Ten tweede de uitwerking van de instrumenten van de Omgevingswet en ten derde de voorbereiding op de aansluiting op het landelijke Digitale Stelsel Omgevingswet.

De inwerkingtreding van de Omgevingswet wordt uitgesteld. De concrete planning van de Omgevingswet wordt in het najaar van 2017 bekend gemaakt. Gemeenten krijgen hierdoor meer tijd om zich adequaat voor te bereiden op de nieuwe wetgeving en de aansluiting op het Digitaal Stelsel Omgevingswet. De Zaanse aanpak van de Omgevingswet wordt voortvarend voortgezet en geïmplementeerd. De reeds ingezette veranderingen in werkwijzen, communicatie, beleid en processen zijn een voorbereiding op de nieuwe wetgeving, maar voldoen tegelijkertijd aan de huidige wetgeving. De Zaanse aanpak, waarin ‘gebied en gebruiker’ centraal staan, wordt ook in 2018 nadrukkelijk ondersteund door het landelijke invoeringsprogramma ‘Aan de slag met de Omgevingswet’.

Samenwerken in de Metropoolregio Amsterdam
De samenwerking met de gemeente Amsterdam is voor de stedelijke ontwikkeling van Zaanstad essentieel. De stedelijke gebieden van Zaanstad en Amsterdam beginnen elkaar langs Zaan en IJ in rap tempo te naderen. Met het naar boven toe bijstellen van de ambities van Amsterdam in het 'Haven Stad-gebied' zal de komende decennia aan de grenzen van Zaanstad een ‘stad’ verrijzen ter grootte van Zaanstad (tot 70.000 woningen, 150.000 inwoners, 60.000 arbeidsplaatsen). De gezamenlijke ontwikkeling van ZaanIJ (de mogelijk 70.000 woningen van Haven Stad en 20.000 woningen in het kader van MAAK.Zaanstad) is daarmee veruit de grootste ontwikkeling van een nieuw gemengd woonwerkgebied van Nederland.

De Metropoolregio Amsterdam is voor Zaanstad het belangrijkste bestuurlijke netwerk in het ruimtelijk-economisch domein. Veel opgaven (wonen, bereikbaarheid, energietransitie, economie, landschap) moeten op de schaal van de metropoolregio afgestemd worden. Zaanstad zal daarom ook in 2018 een actieve bestuurlijke en ambtelijke bijdrage leveren in het netwerk, zowel op de genoemde beleidsvelden uit de MRA Actieagenda als in algemene zin.

Op het gebied van ruimtelijke ontwikkeling spitst de samenwerking in Zaanstreek Waterland zich toe op het verkennen van de ruimtelijke ontwikkelingsopgave als geheel, het versterken van de relatie met de samenwerkingspartners, zoals de provincie Noord-Holland, het uitwisselen van kennis en ervaring op het gebied van vraagstukken in de fysieke leefomgeving (zoals de implementatie van de Omgevingswet en het toepassen van de ladder duurzame verstedelijking) en het afstemmen van standpunten op provinciale en nationale regelgeving.

Effectindicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Ranking (woon)aantrekkelijkheid van de stad

29

26

25

24

26

Atlas Nederlandse gemeenten

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

1.1 Gedifferentieerde aanpak

In de afgelopen jaren richtte de gemeente zich vooral op het mogelijk maken van initiatieven. Omdat het grootste deel van de ontwikkelingen in de stad door anderen dan de gemeente gerealiseerd wordt, blijft deze rol in de toekomst belangrijk. Maar dit is niet genoeg om onze grote ambities te verwezenlijken. De gemeente neemt via MAAK.Zaanstad zelf meer initiatief om ontwikkelingen op gang te brengen en te sturen op de gewenste kwaliteit.

In bijeenkomsten is met de verschillende gebruikers gesproken over uiteenlopende thema’s en diverse gebieden. De werkwijze om samen met de gebruikers en partners te komen tot een integrale aanpak zetten we door in 2018. We richten ons op het gebiedsniveau en maken via de analyse-perspectief-strategie (APS) aanpak gebiedsplannen voor de vier MAAK.gebieden.

We moeten Zaanse kernkwaliteiten behouden en waar nodig en mogelijk versterken. Daarnaast zijn duidelijke kaders nodig om een prettige en gezonde leefomgeving te creëren en ongewenste ontwikkelingen tegen te gaan. Zaanstad is divers en kent verschillende opgaven: behoud, beschermen en ontwikkelen van de fysieke leefomgeving. Onze planologische instrumenten kunnen hieraan een uitwerking geven en initiatieven faciliteren. De Omgevingswet gaat ons hiervoor betere en integrale instrumenten bieden. Hierbij zullen de omgevingskwaliteit en de gebruiker centraal staan.

Om ons hierop voor te bereiden werken we, als het gaat over bestemmingsplannen, al in de geest van de Omgevingswet door het opstellen van gebieds- en gebruikersperspectieven. Participatie aan de voorkant speelt een belangrijke rol in het bestemmingsplanproces. Met deze werkwijze en het zoeken naar ruimte in onze beleidskaders, nodigen wij initiatiefnemers uit om te investeren in de stad. Nieuwe vormen van participatie rond bestemmingsplannen (straks omgevingsplannen), maar ook een integrale afweging van belangen geven hieraan uitwerking. Deze werkwijze sluit aan op de participatietrajecten binnen MAAK.Zaanstad.

Ruimtelijke ontwikkelingen in binnenstedelijk gebied zijn complex en veronderstellen een goede onderbouwing voor een goed en gezond woon- en leefklimaat. Diverse wet- en regelgeving dragen bij aan de complexiteit, zoals de Programmatische Aanpak Stikstof (PAS), de ladder van duurzame verstedelijking en de milieueffectrapportage. Reeds bij meerdere projecten is het doorlopen van de milieueffectrapportage noodzakelijk. Binnen de PAS wordt gewerkt aan het terugbrengen van de stikstofbelasting. De Wet Natuurbescherming bepaalt dat de stikstofdepositie in Natura 2000 gebieden omlaag wordt gebracht. Dit gaat ten koste van ontwikkelruimte. Door het in het leven roepen van de PAS is het mogelijk om toch gecontroleerd economische ontwikkelingen mogelijk te houden. Wat hiervan de exacte consequenties zijn is nog niet bekend omdat dit verder strekt dan de gemeentelijke grenzen. Dit vraagstuk wordt daarom in samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam bekeken.

Monitoring van de ladder van duurzame verstedelijking heeft als doel om de regionale behoefte te volgen. Hierbij gaat het onder meer om woningbouw, maar ook om bedrijvigheid, kantoren, detailhandel en hotels. Om de gegevens per vakgebied ‘ladder-proof’ te maken wordt een monitoringsysteem opgezet. Daarnaast wordt specifiek voor het Omgevingsplan Hembrug e.o. een monitoringsysteem opgezet, ter uitvoering van de regels en bijstelling van het beleid.

Op 1 januari 2017 is de uitkoopregeling Hoogspanning van het Rijk ingegaan. In Zaanstad staan 52 woningen die hiervoor in aanmerking komen. Eigenaren die loodrecht onder de hoogspanningsverbinding wonen kunnen op vrijwillige basis worden uitgekocht door de gemeente. De uitkoopregeling loopt tot december 2021. In 2018 wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de verplaatsing van enkele hoogspanningsmasten als mogelijke oplossing voor het appartementencomplex De Dikkert en omgeving.

Uitvoeren aanpak MAAK.Zaanstad (zie paragraaf Gebiedsontwikkeling beleid)

Knooppuntontwikkeling in samenwerking met de provincie Noord-Holland: Zaandijk Zaanse Schans en Zaandam Kogerveld

Uitvoeren van het implementatieplan van de Omgevingswet

Vormgeven aan de instrumenten van de Omgevingswet, omgevingsvisie, omgevingsverordening, omgevingsplannen en de omgevingsvergunning

Uitwerken Digitaal Stelsel Omgevingswet

Leren werken in de geest van de Omgevingswet

Opzetten nieuw participatieproces voor activiteiten in de fysieke leefomgeving

Uitwerken Ladder Duurzame Verstedelijking: monitoringssysteem gemeente breed en specifiek voor Omgevingsplan Hembrug en omstreken

Opstellen bestemmingsplannen in de geest van de Omgevingswet

Opstellen bestemmingsplannen met verbrede reikwijdte onder de Crisis- en herstelwet

Verkenning en aanpassing van beleidskaders met oog op de fysieke leefomgeving, waaronder de Nota Lintbebouwing

Samen met de regionale partners werken aan de uitvoering van de ruimtelijk-economische actieagenda Metropoolregio Amsterdam en de samenwerkingsagenda Zaanstreek-Waterland

Uitvoeren samenwerking met Amsterdam

Verkenning Programmatische Aanpak Stikstof en impact nieuwe wetgeving voor de uitvoeringspraktijk

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico

Toelichting

Beheersmaatregel

Governance MAAK.Zaanstad

Er is altijd bijdrage en commitment vanuit de gemeente nodig naar onze partners omtrent MAAK.Zaanstad. Dit vraagt enerzijds om duidelijkheid en een rechte rug en anderzijds moeten we kunnen meebewegen.

Voldoende capaciteit beschikbaar stellen, duidelijkheid creëren en de benodigde flexibiliteit inbouwen voor MAAK.Zaanstad.

Uitstel van de inwerkingtreding Omgevingswet: extra kosten

Het wetgevingstraject is complex en een nieuwe planning wordt in de tweede helft van 2017 verwacht.

Landelijke ontwikkelingen volgen en in G32 verband invloed nemen om mogelijke negatieve gevolgen te voorkomen.

Hoogspanning

Tussen de aankoop en verkoop van de woning kunnen nadelige resultaten ontstaan. Voor de aangekochte woningen moeten eigenaarslasten betaald worden. Mogelijke overschrijding van overheadkosten omdat de uitvoering na 5 jaar uitkoop doorloopt.

Bij doorverkoop en/of verhuur een zo hoog mogelijke verkoopprijs realiseren. Actief sturen op voortgang en beheersen van de kosten door de projectleiding.

2 Woningaanbod

Wonen is een van de belangrijkste basisbehoeften. Woonbehoeften en -wensen zijn er in veel soorten en maten. De gemeente streeft naar een veelzijdig en kwalitatief woonaanbod, voor jong en oud, huurders en kopers, mensen met een krappe en ruimere beurs, voor huidige én nieuwe bewoners. Een goede samenwerking met corporaties, bewoners, ontwikkelaars, investeerders, particuliere woningeigenaren en opdrachtgevers is daarbij onontbeerlijk. Dat geldt ook voor samenwerking en afstemming in de regio.

Vraag en aanbod moeten goed op elkaar aansluiten. Gelet op de prognoses over de groei van het aantal huishoudens in de komende jaren, moeten vooral binnenstedelijk extra woningen worden gerealiseerd waarbij Zaanstad ook voor de lange termijn zoekt naar locaties voor woningbouw.

Iedereen moet een woning kunnen krijgen die aansluit bij de persoonlijke wensen, financiële mogelijkheden en wanneer het gaat om de afstemming van wonen en zorg. Zaanstad zet in op het beter benutten van de betaalbare sociale woningvoorraad en het bevorderen van de doorstroming.

De basiskwaliteit moet op orde zijn. Daarom wordt ingezet op het verbeteren van de kwaliteit van de bestaande woningvoorraad door intensivering van de aanpak funderingsproblematiek, in combinatie met het verbeteren van de energetische kwaliteit en een betere informatievoorziening om langer zelfstandig thuis te kunnen wonen. De inzet is een langere levensduur van de woning, vermindering van energielasten en daardoor een betere betaalbaarheid. Omdat de markt dit niet oppakt, zal de gemeente vanwege de maatschappelijke noodzaak instrumenten inzetten om een kwaliteitsslag op meerdere fronten mogelijk te maken.

Zowel lokaal als regionaal streeft de gemeente naar een evenwichtige verdeling van de woningvoorraad met voldoende diversiteit in prijs, type en kwaliteit. Lokaal erkent Zaanstad dat er verschillen zijn tussen en binnen wijken. Aan al deze wijken wil Zaanstad een toegevoegde waarde leveren, zodat de wijk wordt versterkt.

Effectindicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Woningbouwproductie Zaanstad

N.v.t.

515

800

1.000

1.000

Woningbouwmonitor Zaanstad

Woningvoorraad sociale huur corporaties

N.v.t

25.071

25.100

25.100

25.100

Woningnet / monitor betaalbare voorraad SRA

Percentage jaarlijkse verhuringen van het totaal tot de aftoppingsgrens (2014; < 597)

N.v.t.

83%

61%

85%

61%

Woningnet / monitor betaalbare voorraad SRA

Aantal nieuwe verhuringen

N.v.t.

1.366

1.400

1.400

1.700

Woningnet / monitor betaalbare voorraad SRA

Gemiddelde inschrijfduur starters bij acceptatie (in jaren)

N.v.t.

9,8

9

9

7.5

Woningnet / monitor betaalbare voorraad SRA

Nieuw gebouwde woningen

Nb. nieuwe indicator

-

-

1.000

-

Basisregistratie adressen en gebouwen

Het aantal verbeterde funderingen van particuliere woningen

n.v.t.

110

150

300

300

Gemeentelijke registratie

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

2.1 Woningvoorraad

Door sturing op kwaliteit en gedifferentieerde woonmilieus werkt Zaanstad aan een veelzijdige en aantrekkelijke stad en versterking van de positie in de regio. Het streven is om in Zaanstad tot 2040 tussen de 15.000 en 20.000 woningen te realiseren en om de komende tien jaar de bouwproductie te verhogen naar 1.000 woningen per jaar. Dit is een ingewikkelde opgave vanwege de complexiteit van binnenstedelijke locaties.

Ter stimulering van de woningbouwproductie is een Transformatiefonds in het leven geroepen. Daarnaast zetten we in op het slim koppelen van locaties aan de juiste investeerders én intensivering van de marketing om Zaanstad beter voor het voetlicht te brengen van nieuwe bewoners. Door optimaliseren van planning en procedures kan de productie in 2018 naar verwachting worden opgevoerd tot zo’n 1.000 woningen (netto toevoeging). Daarbij richten we ons op meer differentiatie, passend bij de doelstelling van de woonvisie, waaronder bijzondere woonvormen (onder meer gericht op wonen/ecologie, wonen/werken en wonen/zorg) en woningen die via (collectief) particulier opdrachtgeverschap worden gebouwd. De gemeente Zaanstad heeft in maart 2017 de Green Deal medeondertekend. Het college heeft in het verlengde hiervan de ambitie vastgesteld om daar waar mogelijk zodanig energiezuinige nieuwbouw te realiseren dat aardgasaansluitingen niet meer nodig zijn. Tegelijkertijd is het Rijk bezig met nieuwe wetgeving waarmee nieuwbouw gemakkelijker zonder gas (aansluitplicht) kan worden gerealiseerd. Via MAAK.Zaanstad wordt gewerkt aan knooppuntontwikkeling bij de stations en transformatie van bedrijvenlocaties, waardoor in de toekomst meer ruimte ontstaat voor woningbouw.

In 2017 heeft de gemeenteraad het plan van aanpak ‘verbeteren kwaliteit bestaande woningvoorraad’ goedgekeurd. Deze aanpak zetten we in 2018 voort. In verschillende wijken werken ontwikkelaars en corporaties aan kwaliteitsverbetering. Voor Poelenburg/Peldersveld is een speciaal actieplan opgesteld voor naar verbetering van de leefbaarheid en meer diversiteit in bevolkingsopbouw. In de Russische buurt wordt als pilot samen met andere partijen gewerkt aan een nieuwe manier van wijkontwikkeling door het actief ondersteunen van bewonersinitiatieven en verbetering van de openbare ruimte. Naar verwachting zal in 2018 de aandacht verlegd worden van aanpak van illegale bewoning naar stimuleren van eigenaren om hun panden aan te pakken.

Zaanstad gaat zuinig om met de sociale woningvoorraad. De bestaande voorraad corporatiewoningen is met 38% voldoende om huishoudens met een inkomen tot modaal te huisvesten, maar niet iedereen zit op een (financieel) passende plek en de wachtlijsten groeien nog steeds. In de Raamovereenkomst 2016-2020 is daarom met de Zaanse woningcorporaties en huurdersorganisaties afgesproken dat de sociale woningvoorraad niet mag afnemen. Met de toekomstige groei van de woningvoorraad moeten we er samen voor zorgen dat de vraag blijft aansluiten bij het te realiseren woningaanbod. Tevens worden maatregelen genomen voor een betere doorstroming en benutting binnen de bestaande voorraad. De afspraken in de Raamovereenkomst komen concreet terug in jaarafspraken. Voor 2018 is de inzet op verbetering van de betaalbaarheid (passend aanbieden), het voorkomen van huurachterstanden - via budgetbeheer en het inhouden van huur op de uitkering - en betere benutting van de sociale voorraad door de inzet van jongerencontracten en woningruil. Daarnaast worden ook de regels voor de woonruimteverdeling opnieuw tegen het licht gehouden.

Zaanstad opereert binnen een regionale woningmarkt. Op basis van (hernieuwde) regionale samenwerkingsafspraken werkt de gemeente aan versnelling van de woningbouwproductie, verbetering van de match tussen vraag en aanbod, voldoende spreiding van betaalbare woningen en afspraken rond woonruimteverdeling. Het jaar 2018 zal in het teken staan van versterking van de nieuwe samenwerking op MRA-niveau en binnen de verschillende deelregio’s. Zaanstad maakt deel uit van de deelregio Zaanstreek-Waterland en is zowel bestuurlijk en ambtelijk trekker van het thema wonen.

Prestatie-indicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Aantal woningen binnen het project Zelfdoen waarvan de vergunning is afgegeven

20

20

20

150

Woningbouwmonitor Zaanstad

Versnellen van de nieuwbouwproductie door prioritering fysieke projecten, toepassen van de rode loper bij kansrijke projecten en intensivering van marketing en acquisitie

Matchen van vraag en aanbod en borgen van de kwaliteit via passende advisering over de woonprogramma’s

Uitvoeren van Plan van Aanpak Kwaliteitsverbetering Bestaande Woningvoorraad

Uitvoeren wijkaanpak 2.0 in de Russische Buurt

Uitvoeren prestatieafspraken 2018 met corporaties, huurdersorganisaties en opstellen van prestatieafspraken 2019

Uitvoeren Strategische agenda ouder worden in Zaanstad (zie programma 1)

Regionale afstemming over wonen via Woonagenda Zaanstreek-Waterland en Actieagenda MRA

Afronding discussie woonruimteverdeling

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico

Toelichting

Beheersmaatregel

Toenemende mismatch tussen vraag en aanbod op de woningmarkt

Woningvoorraad niet betaalbaar voor lage inkomensgroepen. Te weinig instroommogelijkheden voor starters en middeninkomens. Daarnaast een afnemende diversiteit en leefbaarheid in wijken.

Prestatieafspraken met woningcorporaties. Regionale afspraken over woonruimteverdeling.

Niet behalen van de beoogde woningbouwproductie

Oplopende woningtekorten door achterblijvende woningproductie o.a. door hoge locatiecomplexiteit, zoals parkeren. Verminderde inkomsten uit leges.

Uitvoeren van acties die de woningproductie versnellen en lobby voor aanvullende middelen op regionaal en rijksniveau. Inzet transformatiefonds.

2.2 Funderingsrisico's en herstel

Zaanstad telt nog ruim 8.000 particuliere vooroorlogse woningen met een verhoogd risico op funderingsproblemen. In het beleidsplan “Nieuw fundament” is uitgegaan van 100 herstelde woningen per jaar. Uit onderzoek blijkt dat funderingsherstel bij een omvangrijk deel van de bestaande woningvoorraad binnen afzienbare tijd noodzakelijk is. Met gelijkblijvend tempo van funderingsherstel zal het nog decennia duren voordat alle problemen met funderingen zijn opgelost.

De gemeente zet vanaf 2017 in op de koers vanuit MAAK.Zaanstad, door de komende jaren te gaan intensiveren. Na de ondertekening van de samenwerkingsovereenkomst van het Landelijk Fonds Funderingsherstel eind 2017, zal de versnelling van funderingsherstel van start gaan. Dit betekent dat in 2018 een grotere groep eigenaren de kans krijgt om zelf de problematiek aan te pakken. Daarnaast wordt de pilot en doorontwikkeling van het inkoopmodel Duurzaam Funderingsherstel Zaanstad (DFZ) ingezet om eigenaren te helpen die niet op de reguliere markt, maar ook niet in het landelijk fonds terecht kunnen. Daarbij gaat het vooral om een langere levensduur van de woning, levensloopbestendigheid en vermindering van energielasten; met op den duur een betere betaalbaarheid van de woonlasten. Eind 2018 wordt de DFZ-pilot geëvalueerd en wordt gekeken naar de resultaten.

Met het opnieuw inrichten van de openbare ruimte, het verleiden van eigenaren en bewoners tot investeren in hun panden, het treffen van energiemaatregelen en door het actief ondersteunen van bewonersinitiatieven, geven we een impuls aan de buurt. Met het zoeken naar nieuwe investeerders en door inzet van eigen middelen hoopt Zaanstad slechte panden gecoördineerd te kunnen aanpakken. Wanneer de markt dit niet oppakt, zet de gemeente zelf instrumenten in om een kwaliteitsslag op meerdere fronten mogelijk te maken.

Voor de kwaliteit van de woningvoorraad en de leefomgeving in buurten en wijken is tijdig funderingsherstel van woningen noodzakelijk. De aanpak van de gemeente richt zich op het onderkennen van risicogebieden en het verzorgen van goede communicatie naar woningeigenaren over de funderingsrisico’s. Daarnaast wordt vroegtijdig gestart met hoogtemonitoring van woningen in gebieden waar de gemeente van plan is om projecten in de openbare ruimte te gaan uitvoeren. Dit verschaft inzicht in de kwaliteit van het woningbestand, zodat bewoners gericht worden geactiveerd om de funderingen te verbeteren. Deze proactieve aanpak beperkt uitvoeringsrisico's en kosten op het moment dat de gemeente projecten gaat uitvoeren (zie programma 7). Bovendien werkt Zaanstad samen met de rijksoverheid, banken, verzekeringspartijen en woningbouwcorporaties om het funderingsherstel zo goed mogelijk te faciliteren. Funderingsherstel stelt eigenaren van panden voor een grote financiële opgave. Het is in het belang van alle partijen dat eigenaren de stap tot funderingsherstel kunnen zetten.

Prestatie-indicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Het doorontwikkelen van de Zaanse financiële arrangementen zoals het Duurzaam Funderingsherstel Zaanstad (DFZ)

Lobby bij overheid en provincie om waar mogelijk en redelijk blokkerende wet- en regelgeving te laten aanpassen

Monitoren van de bestaande woningvoorraad en vroegtijdig met eigenaren in gesprek wanneer snelle zakkingen worden geconstateerd, prioriteit ligt rondom de MIP gebieden

Aansporen van buurtcollectief, zelforganisatie stimuleren en aansluiting zoeken bij herstelmoment van corporaties

Onderzoeken van aanbodarrangementen door marktpartijen voor het intensiveren van funderingsherstel

In samenwerking met corporaties aan de hand van de prestatieafspraken te zoeken naar een concept in buurten met gespikkeld bezit om funderingsherstel te bevorderen en collectief te vormen

Uitbreiden van het meetboutenbestand en inzetten op innovatie, zoals gebruik van satellietfoto’s en big data

Onderzoeken of het bestuurlijk en maatschappelijk verantwoord is om last onder bestuursdwang op te leggen wanneer de veiligheid in het geding komt bij gevallen waarbij de meerderheid van eigenaren wil herstellen

3 Kwaliteit buitengebied

Zaanstad streeft naar een hoogwaardig kwalitatief buitengebied met instandhouding van landschappelijk en cultuurhistorische- en natuurwaarden; aantrekkelijk om te beleven en in te recreëren. Het Zaanse landschap is medebepalend voor de aantrekkelijkheid van het woon- en werkklimaat van zowel Zaanstad als dit deel van de Metropoolregio Amsterdam. Door toenemende verstedelijking en verdichting neemt de druk op het groen en het landschap in de metropoolregio en dus ook in Zaanstad toe. Inwoners en bezoekers willen in toenemende mate gebruik maken van het buitengebied. Het is een opgave om de kwaliteit van het landschap met de bijzondere natuurwaarden te behouden en waar mogelijk te versterken.

Effectindicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Waardering woonomgeving

7,0

7,2

7.2

7,2

>7,0

Zaanpeiling

Percentage bewoners dat tevreden is over recreatievoorzieningen

71% (2012)

74%

75%

74%

>70%

Zaanpeiling

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

3.1 Samenwerking versterken kwaliteit buitengebied

De functie en betekenis van het landschap veranderen voortdurend. In de stad wonen steeds meer mensen en het buitengebied moet de recreatie goed kunnen opvangen. Ook is er een schaalvergroting in de landbouw gaande, met name in de Assendelver polder, waar veebedrijven uitbreiden met grotere erven en agrarische bedrijfsgebouwen.

Het landschap rondom Zaanstad is een belangrijke vestigingsvoorwaarde voor wonen en werken in dit gebied. Een nieuw programma voor landschappelijke en recreatieve projecten in het buitengebied is opgenomen in het maatregelenplan van het Groen en Waterplan. Agrariërs worden gestimuleerd om boerenlandpaden aan te leggen, zodat het landschap voor de wandelaar beter toegankelijk is. Recreatieve projecten die voortkomen uit de lopende programma’s, zoals Tussen IJ en Z en Waterplan Zaans Blauw, zijn in de laatste fase van uitvoering.

In natuurgebieden die minder geschikt zijn voor de melkveehouderij treedt verruiging op en zijn beheersmaatregelen nodig om het natuurlijk evenwicht in stand te houden, zoals in de polder Westzaan. Met de beheerders van deze gebieden is de gemeente in nauw contact. Met de uitvoering van het project Verbrakking Westzaan is een keuze gemaakt voor het verbrakken van een deel van de polder Westzaan. Daarmee wordt invulling gegeven aan de doelstelling van het Natura 2000 gebied. Naast biodiversiteit is ook het stoppen/terugbrengen van bodemdaling hier wellicht bij gebaat. De provincie initieert de benodigde processen en onderzoekt de vergunningen. Daarnaast is vanuit het Innovatie Programma Veen een pilot in de Zuiderveen gepland. Hier wordt gezocht naar mogelijke oplossingen voor bodemdaling in de veengebieden. In één gedeelte wordt de grondwaterstand in droge tijden hoog gehouden, in een ander gedeelte wordt onderzocht of het mogelijk is lisdodde te kweken ten behoeve van bouwmaterialen. Binnen de Programmatische Aanpak Stikstof wordt gewerkt aan het terugbrengen van de stikstofbelasting. De omvang van de beperking en de exacte consequenties zijn nog niet in beeld maar worden onderzocht. Ook zal hier vooral in samenwerking met de Metropoolregio Amsterdam naar gekeken moeten worden.

Prestatie-indicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Extra aantal meters fietspad (cumulatief, gerealiseerd vanaf 2014)

N.v.t.

190 (780)

750 (1.870)

900 (2.770)

3.950

Gemeentelijke registratie

Extra aantal meters voetpad (cumulatief, gerealiseerd vanaf 2014)

N.v.t.

1.120 (5.020)

1.600 (6.620)

900 (7.520)

6.000

Gemeentelijke registratie

Respecteren van de rode contour bij vergunningverlening

Adviseren bij bouwplannen over landschappelijke inpassing conform het Beeldkwaliteitsplan Buitengebied en de beleidsregels uit het Groen- en Waterplan

Adviseren bij landschappelijke inpassing bij het opnieuw bestraten van dijken en dorpslinten

Faciliteren uitvoering Verbrakking Westzaan

Inhoudelijk en bestuurlijk bijdragen aan beheerplannen voor Natura 2000

Voorbereiding aanleg tweede deel voetpad Guisveld

Aanleg van recreatieve voorzieningen in het Noordzeekanaalgebied

Afronden van het vergunningentraject en voorbereiding van de recreatieve routes Krommenieër Woudpolder

Promoten van het landschap als onderdeel van de implementatie van het Groen- en Waterplan

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico

Toelichting

Beheersmaatregel

Subsidierisico landelijke projecten

Binnen landelijk gebied worden subsidies aangevraagd. Bij subsidie loopt de gemeente Zaanstad risico dat niet alle kosten declarabel zijn.

Bij aanvang sturen op dekking. De reserve Inrichten Landelijk Gebied en Strategisch Groen Project als achtervang voor niet-declarabele kosten ten behoeve van het landelijk gebied.

Uitvoering projecten

Uitvoering van projecten zijn over het algemeen afhankelijk van investeringen of belangen van derden.

In vroeg stadium bindende afspraken maken met partijen met wie de projecten tot stand moeten komen.

Aanleg fietspad

Langdurige bezwaarprocedures bij aanleg van 900 meter fietspad.

Aandacht voor communicatie in de ontwerpfase.

4 Kwaliteit cultuurhistorisch erfgoed

  4  Kwaliteit cultuurhistorisch erfgoed

De gemeente vindt het belangrijk dat zorgvuldig met het cultuurhistorisch erfgoed wordt omgegaan. Zaanstad wil op deze manier de kwaliteit van de woon- en leefomgeving en de Zaanse identiteit versterken, nu en in de toekomst. Erfgoed heeft ook een belangrijke economische waarde. Dit is terug te zien in de vastgoedwaarde van monumentale panden en de waardestijging van panden en wijken rondom cultuurhistorisch waardevolle objecten. De drie van rijkswege beschermde gezichten in Zaanstad (Kerkbuurt Westzaan, Haaldersbroek Zaandam en Gortershoek Zaandijk) zijn populaire plekken om te wonen en dat is niet voor niets. Het behoud van erfgoed is voor de waardeontwikkeling op meer terreinen en gebieden van belang. Behoud van monumenten levert werkgelegenheid op, doordat vakmensen worden ingehuurd die de monumenten opknappen en onderhouden. Een goed onderhouden monumentenbestand zorgt voor een aantrekkelijke stad die bezoekers en toeristen aantrekt, zoals de Zaanse Schans laat zien met ruim 1,8 miljoen bezoekers in 2016. Steeds meer bedrijven en bezoekers weten het HEMbrugterrein te vinden en ook het nieuwe centrum van Zaandam heeft met zijn verwijzing naar de Zaanse houtbouw een speciale aantrekkingskracht.

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

4.1 Samenwerking op het gebied van erfgoed

In Zaanstad is kennis en deskundigheid beschikbaar op het gebied van erfgoed. De gemeente zoekt actief naar mogelijkheden tot samenwerking met partners, die bijdragen aan het behouden en versterken van het cultureel erfgoed binnen Zaanstad en het uitvoeren van onze wettelijke taak. Op basis van de Erfgoedvisie geldt vanaf 2016 een geactualiseerd uitvoeringsprogramma.

Zaanstad zit midden in de grootste herbestemmingsopgave van Nederland, het HEMbrugterrein, met meer dan vijftig te ontwikkelen monumenten in een cultuurhistorisch rijk gebied. Daarnaast is een toename in hergebruik en herbestemming van monumenten in de gehele streek waar te nemen: het aantal projecten en vergunningsaanvragen voor monumenten stijgt al jaren. Deze projecten moeten allemaal, worden begeleid door mensen met kennis en expertise van het restauratievak, met name in de eindfase als het zich écht buiten in de gebouwen afspeelt. Er is capaciteit op het gebied van monumenten voor restauratiebegeleiding en het maken van cultuurhistorische verkenningen. Met name op dit laatste wil Zaanstad sterk inzetten. Voor de Achtersluispolder zal in 2018 een verkenning gereed zijn. Er wordt gedacht over dezelfde systematiek als op het HEMbrugterrein, namelijk met gebiedspaspoorten.

Erfgoed is belangrijk voor de uitstraling en het imago van de stad. Cultuurhistorische waarden worden geborgd en ingezet als kwaliteit en troef. De gemeente zorgt voor een goede verankering van het erfgoed binnen de bestemmingsplannen. Door het gemeentelijke aanwijzingsbeleid is het monumentenbestand uitgebreid en up-to-date. Hiervoor werkt de gemeente samen met de Vereniging Zaans Erfgoed. Voorgesteld wordt om voor 2018 geen vast aantal monumenten aan te wijzen. Niet het aantal moet leidend zijn, maar wat op dat moment nodig is.

Verplicht archeologisch onderzoek bij bouwprojecten moet zorgvuldig gebeuren en is erop gericht dat er zo min mogelijk hinder ontstaat voor het bouwproces. Zaanstad heeft een eigen depot voor onderzoek, documentatie en opslag van bijzondere vondsten. Historische kennis wordt via publicaties en bijeenkomsten verspreid.

Erfgoed vertelt het verhaal van onze stad en streek en vormt daarmee een belangrijke inspiratiebron voor culturele activiteiten, evenementen en toeristische arrangementen. Zaanstad wil de kansen en mogelijkheden daarvan nog meer benutten (zie programma 2 en 3).

Prestatie-indicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Afgegeven vergunningen

n.v.t.

48

35

48

35

Gemeentelijke registratie

Afgegeven subsidies

n.v.t.

35

30

35

30

Gemeentelijke registratie

Nieuwe monumenten

n.v.t.

12

15

Op maat

15

Gemeentelijke registratie

Actief begeleiden en initiëren van herbestemmingen

Maken van inventarisaties naar typen gebouwen

Afgeven van vergunningen activiteit monumenten

Afgeven van subsidies met betrekking tot monumenten, herbestemmingen en haalbaarheidsonderzoeken

Intensiveren van de restauratiebegeleiding

Aanwijzen van nieuwe monumenten in samenwerking met de Vereniging Zaans Erfgoed

Bijdragen aan projecten zoals het HEMbrugterrein; rol als intermediair om financiële bijdragen en subsidies voor restauraties te verkrijgen

Uitvoeren van taken door de stadsarcheoloog

5 Grond en vastgoed

  5  Grond en vastgoed

We streven naar een duurzame en compacte grond- en vastgoedportefeuille die zowel de kerntaken van de gemeente faciliteert als ook de gebiedsontwikkeling uit MAAK.Zaanstad ondersteunt. Daar waar een gewenste ontwikkeling (bijvoorbeeld vanuit MAAK.Zaanstad) zonder interventie niet tot stand komt, maakt het huidige grondbeleid het verwerven van strategische grondposities mogelijk. Daarbij maakt de gemeente constant de transparante afweging tussen een optimale bijdrage aan het verdienvermogen en de realisatie van de gewenste gebiedsontwikkelingen.  

De gemeente gaat door met de verkoop van vastgoed en grond, die niet nodig zijn voor het faciliteren van de kerntaken van de gemeente. Verkoop gaat via lokale makelaars, de website van de gemeente en contacten met ontwikkelaars en belangstellenden, tegen marktconforme prijzen. De grond- en vastgoedportefeuille is een dynamisch geheel. Door fusies, maatschappelijke ontwikkelingen en veranderende functies komen telkens gebouwen en gronden beschikbaar. Daarvan wordt beoordeeld of ze afgestoten of beschikbaar moeten blijven voor gemeentelijke beleidsdoelstellingen.

Van elk object wordt een meerjarenonderhoudsplan (MJOP) gemaakt. Op basis daarvan wordt beschreven welke budgetten nodig zijn om de technische kwaliteit te behouden, zoals is afgesproken in het portefeuilleplan. Daarnaast beoordeelt de gemeente de objecten die in permanent beheer zijn op hun ‘energieprestatie’. Als verbeteringen wenselijk of noodzakelijk zijn, moet hiervoor dekking gezocht worden.

Zaanstad schenkt aandacht aan de communicatie met erfpachters over de mogelijkheid tot omzetting van erfpachtgrond naar vol eigendom. De gemeente zal erfpachters via huis-aan-huisbladen en de gemeentelijke website regelmatig blijven informeren over de mogelijkheden tot omzetting.

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

5.1 Beheer grond en vastgoedportefeuille

Zaanstad zet in op het afstoten of verhuren van grond en vastgoed tegen marktconforme koop- en huurprijzen. De gemeente streeft naar een duurzame wijze van beheer van het maatschappelijk vastgoed, zodat voldaan wordt aan de eisen van deze tijd (zie programma 5). Vastgoed en grond die niet noodzakelijk is voor de realisatie van beleidsdoelstellingen wordt afgestoten of verhuurd tegen marktconforme koop- en huurprijzen. Voor erfpachters blijft de keuzemogelijkheid om het recht van erfpacht om te zetten naar vol eigendom.

Grond en vastgoed te koop aanbieden

Contractenbeheer

Regelmatige communicatie met erfpachters over de mogelijkheid tot omzetting van erfpachtgrond naar vol eigendom

Beheer van ca. 800 huurcontracten en circa 10.000 erfpachtpercelen

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico

Toelichting

Beheersmaatregel

6 Gebiedsontwikkeling

  6  Gebiedsontwikkeling

Gebiedsontwikkeling gaat over de toekomst van de stad; van visie en strategie tot daadwerkelijke realisatie. Kenmerken van gebiedsontwikkelingen zijn: integraliteit, complexiteit en samenwerking met uiteenlopende partijen van grondeigenaren, tot bewoners en initiatiefnemers. Gebiedsontwikkeling is de afgelopen periode veranderd en ook in de huidige markt aan grote veranderingen onderhevig. Het is de rol van de overheid om hierop adequaat en snel in te spelen, zonder de ambities van de stad uit het oog te verliezen.

In het Meerjaren Perspectief Grondzaken (MPG) rapporteert de gemeente over de voortgang in de verschillende programmagebieden. De projecten in uitvoering (6.1) en in voorbereiding (6.2) komen hieronder aan bod.

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

6.1 Samenwerken in gebiedsontwikkeling

Zaanstad hanteert een doelgerichte aanpak die initiatief van particuliere partijen stimuleert en faciliteert zonder het beleid en de belangen uit het oog te verliezen. MAAK.Zaanstad is gericht op het betrekken en betrokken houden van partners in het programma. De aanpak is innovatief, integraal en gebiedsgericht. Bij het werken aan de opgaven wordt een aantal randvoorwaarden gehanteerd. Zaanstad gaat gericht op zoek naar investeerders, zowel in binnen- als buitenland. Daarnaast zet de gemeente in op het organiserend vermogen en het actief ondersteunen van partijen die langdurig verbonden willen zijn aan Zaanstad.

Inverdan
We verwachten dat eind 2017 een aannemer is geselecteerd, waarna de bouw van het Cultuurcluster in het voorjaar van 2018 kan starten. Overeenkomstig de planning kan de bouw van de Spooroverbouwing in het voorjaar van 2018 starten. De woontoren (Romanov) op Kop Noordschebos, tegenover hotel Inntel, zal in de tweede helft van 2018 worden opgeleverd. Het Zaanhotel wordt in het voorjaar van 2018 in gebruik genomen.  De bouwwerkzaamheden van de locaties Zaag en Groenhout zijn gestart en vorderen in 2018.
Verder staan op de rol het ontwikkelen en afronden van ontwikkellocaties in Inverdan-west (Zaans Hout, Overtuinen en de Houthavenkade). Vanuit Inverdan wordt een bijdrage geleverd en uitvoering gegeven aan kwaliteitsverbetering van centrum (visie Zilverpadsteeg, aanpak Damgebied, Wijkaanpak Russische Buurt). Verder worden ontwikkelkaders en –afspraken gerealiseerd voor een gefaseerde transformatie van de Aris van Broekweg.

Hoogtij, Westerspoor en Zuiderhout
Zaanstad werkt in samenwerking met de regio verder aan de ontwikkeling van het Zaanse deel van het Noordzeekanaalgebied. Door het voor bedrijven aantrekkelijk te maken zich in het gebied te vestigen, kan hier meer werkgelegenheid gecreëerd worden. Zaanstad gaat voor duurzaam, wat wil zeggen: verminderen van milieuoverlast en zorgvuldig omgaan met de schaarse ruimte.

De gemeente ontwikkelt het bedrijvenpark HoogTij samen met het Ontwikkelingsbedrijf Haventerrein Westzaan (OHW). Met regelmaat melden zich geïnteresseerden voor mogelijke grondaankoop en er vinden met meerdere partijen onderhandelingen plaats over bedrijfsvestiging op HoogTij.

Zie voor meer informatie over de uitvoering van programma’s het MPG.

6.2 Gebiedsontwikkeling beleid

Zaanstad heeft gekozen voor binnenstedelijke ontwikkeling - dus voor groei in de bestaande stad - en voor transformatie van bedrijventerreinen. Zonder sturing en waar nodig een actieve rol van de overheid in de gebiedsontwikkeling komt dit niet tot stand. Strategische verwerving van grond kan daar deel van uitmaken.

Omdat Zaanstad niet beschikt over voldoende middelen (capaciteit en geld) om alle initiatieven te faciliteren, kiest de gemeente voor focus. Binnen MAAK.Zaanstad zijn vier gebieden benoemd die samen met de huidige programma’s Inverdan, ZaanIJ en Noordzeekanaalgebied de prioriteit hebben. De kaart uit de Nota Prioritering is geactualiseerd met de MAAK.Zaanstad-gebieden. Deze kaart geeft aan waar de gemeentelijke focus ligt.

Voor gebiedsontwikkeling is Zaanstad voor een groot deel afhankelijk van de markt en andere overheden. MAAK.Zaanstad en de Omgevingswet zijn instrumenten om aan de nieuwe rol van de gemeente uitvoering te geven. Het is daarom noodzakelijk nieuwe vormen van samenwerking te verkennen en te bepalen welke van de huidige instrumenten het meest bijdragen aan de samenwerking en de gebiedsontwikkeling. Het is daarbij van belang dat langdurige samenwerkingen tot stand komen. De gemeente kan met het inzetten van huidige en mogelijk nieuw te ontwikkelen financiële instrumenten een bijdrage leveren om gebiedsontwikkelingen mogelijk te maken of te versnellen. Om te sturen op ontwikkelingen is het nodig de juiste ontwikkelende partij op de juiste plek te hebben. Daarvoor is het nodig gericht acquisitie te verrichten en verleidingsstrategieën te ontwikkelen.

Het Zaans Portaal is het gemeentelijk loket waar ruimtelijke projecten bij de gemeente binnenkomen. In het Zaans Portaal worden projecten gescand op hun bijdrage aan de doelen van de stad. Daarnaast kan het externe partijen snel uitsluitsel geven of de gemeente medewerking verleent en het project al dan niet ondersteunt.

MAAK.Zaanstad
In 2017 is Zaanstad begonnen met het realiseren van de ambities die in MAAK.Zaanstad zijn verwoord. Raad en College hebben zichzelf met het Programma MAAK.Zaanstad ambitieuze doelen gesteld. Om te beginnen gaat het erom meer ruimte te vinden voor de woon- en werkmilieus waar de stad (plus de Metropoolregio Amsterdam) behoefte aan heeft. Op termijn voorziet de gemeente een groei richting de 200.000 inwoners. Voor al deze inwoners wil Zaanstad een aantrekkelijke en duurzame leefomgeving bieden.

MAAK.Zaanstad zet niet alleen in op groei, maar ook op een verbetering van de kwaliteit van de stad. De wensen en ideeën van de Zaankanters staan daarbij centraal. Daarom worden bewoners, organisaties en bedrijven steevast geraadpleegd bij de uitvoering van het programma.  

Een belangrijk deel van de investeringen in het kader van MAAK.Zaanstad richt zich op vier MAAK.Gebieden (Zuid, Centrum, Midden en Noord). In deze gebieden is het programma MAAK.Zaanstad verantwoordelijk voor de interventies die daar worden uitgevoerd. Het programma ZaanIJ is opgegaan in de vier MAAK.Gebieden.

Voor alle MAAK.Gebieden wordt in het kader van MAAK.Zaanstad een gebiedsstrategie opgesteld. Zo’n gebiedsstrategie komt tot stand na een grondige analyse van het gebied of een bepaald thema, zowel sociaal als fysiek. Vervolgens worden de perspectieven, kwaliteiten en wensen concreet en toetsbaar gedefinieerd en op basis daarvan wordt de strategie bepaald.

MAAK.gebied Centrum Oost
Om de kracht van het centrum optimaal te gebruiken en verder te laten groeien, is verdere versterking en verbreding van het centrum nodig. Dat vergt een kwaliteitsimpuls in de gebieden die direct tegen het centrum aanliggen.
Het gebied ten oosten van de Zaan is een van die gebieden. De uitstraling en kwaliteit van een groot deel van dit gebied liggen echter ver van de kwaliteit van het stadshart af. De gebiedsstrategie die voor dit gebied opgesteld gaat worden, moet ervoor zorgen dat de kwaliteiten die dit gebied heeft, zoals de ligging aan de Zaan en de cultuurhistorie van Klauwershoek, veel beter tot zijn recht gaan komen. De bewoners, ondernemers, grondeigenaren en gebruikers in dit gebied hebben veel wensen en ideeën hoe het beter kan. Dit is in 2017 geïnventariseerd en verwerkt tot een Perspectief.

Activiteiten:

  • Ontwikkelen en vaststellen gebiedsstrategie (van perspectief en strategie)
  • Begeleiden van diverse initiatieven (woningbouwlocaties) in het hele gebied
  • In samenwerking met bewoners, organisaties en bedrijven een plan maken voor he verhogen van de kwaliteit van de openbare ruimte

MAAK.gebied Noord
In Krommenie/Wormerveer zet de gemeente allereerst in op het faciliteren en versnellen van de lopende initiatieven. Meneba en Brokking behoren daartoe. Voor Brokking is de eerste stap het in procedure zetten van het ontwerpbestemmingplan. Voor Meneba wordt in overleg met de eigenaren een haalbaarheidsonderzoek opgestart naar de mogelijkheid om de locatie te transformeren naar een gebied waar kan worden gewoond, gewerkt en gerecreëerd.

Activiteiten:

  • Opstellen gebiedsstrategie volgens APS-methode voor MAAK.gebied Noord van Zaanbocht tot West-Knollendam, inclusief de kansen die er zijn vanuit toeristisch oogpunt
  • Kansen verzilveren vanuit langer lopende programma ZaanIJ: Meneba en Brokking

MAAK.gebied Midden
Zaanstad-Midden is grofweg op te delen in twee delen: het deel rond station Zaandijk Zaanse Schans en het deel rond station Zaandam Kogerveld. Voor beide stationslocaties werkt de gemeente samen met de provincie aan ontwikkeling van knooppunten. Omdat de ontwikkeling van het gebied rond station Zaandijk Zaanse Schans sterk gekoppeld is aan het ondergronds brengen van het spoor wordt allereerst ingezet op het gebied rond station Zaandam Kogerveld. We willen ontwikkeling mogelijk maken door de milieu- en geurcontouren terug te brengen en de ontwikkeling versnellen. Dit heeft in dit gebied de prioriteit. In 2017 is samen met de stad een start gemaakt met de gebiedsstrategie van het oostelijk deel van Zaanstad-Midden.

Activiteiten:

  • Uitbreiden van gebiedsstrategie Kogerveld over de Zaan, inclusief stationslocatie Zaandijk Zaanse Schans
  • Kansen verzilveren vanuit het langer lopende programma ZaanIJ: Kan Palen en de Hemmes, inclusief benutten van mogelijkheden op het gebied van duurzaamheid en energie
  • Besluitvorming voorbereiden voor infrastructurele projecten, zoals verdiepte ligging van het spoor, in samenhang met opstelling gebiedsstrategie voor MAAK.gebied Midden.

MAAK.gebied Zuid
De Achtersluispolder is - behalve een toekomstig woonwerkgebied - ook het scharnierpunt met Amsterdam. MAAK.Zaanstad kijkt daarom ook naar de fysieke verbinding met de hoofdstad. De provincie Noord-Holland heeft in 2017 de Thorbeckeweg (N516) heringericht zodat de doorstroming voor de kortere periode verbetert. Wanneer de Achtersluispolder zich ontwikkelt tot gemengd woon-werkgebied, zal de verkeersdruk toenemen: op de Thorbeckeweg en op de beide aansluitingen die de Achtersluispolder nu via de Noorder IJ- en Zeedijk heeft op deze weg. Ook Poelenburg sluit niet direct aan op de Thorbeckeweg. In de fysieke en mentale aansluiting van Achtersluispolder op de rest van de stad vormt de Thorbeckeweg een barrière. Middels een onderzoek worden de drie genoemde aspecten (aansluiting Achtersluispolder en Poelenburg op de Thorbeckeweg en de barrièrewerking van de weg) in 2018 zowel verkeerskundig als ruimtelijk uitgediept.

Naast de noord-zuid relatie is voor de ontwikkeling van de Achtersluispolder de oostwest verbinding van belang. Daartoe is Zaanstad in nauwe samenwerking met Amsterdam bezig met planvorming van het Dam tot Dam fietspad. In 2018 wordt daarnaast in gezamenlijkheid onderzoek gedaan naar een HOV/tram/metro verbinding en autoverbinding tussen beide steden.

HEMbrugterrein
2018 staat in het teken van de verkoop van het HEMbrugterrein. Als alles gaat zoals gepland, zal begin tweede kwartaal het terrein overgaan van het Rijks Vastgoed Bedrijf naar een nieuwe eigenaar. Daartoe zal begin 2018 het omgevingsplan aan de Raad ter vaststelling worden aangeboden.

Activiteiten:

  • Onderzoek Thorbeckeweg inclusief barrièrewerking en aansluiting Poelenburg en Achtersluispolder
  • Gebiedsstrategie (perspectief en strategie) Achtersluispolder
  • Strategie opstellen voor het intensiveren van de maatschappelijke en fysieke verbinding tussen Poelenburg en de Achtersluispolder
  • Vervolgafspraken vormgeven met de nieuwe eigenaar van het HEMbrugterrein

7 Bereikbare stad

Bereikbaarheid is een belangrijke voorwaarde voor de aantrekkelijkheid van Zaanstad, of het nu gaat om wonen, werken, ondernemen of bezoeken. Alle modaliteiten leveren daarin hun deel: fiets, auto, openbaar vervoer en scheepvaart. Daarbij gaat het niet alleen om toegang tot Zaanstad vanuit de regio, maar ook om comfortabel en veilig verkeer binnen de gemeentegrenzen. Goede parkeervoorzieningen dragen bij aan een positief oordeel over de bereikbaarheid en gastvrijheid van de gemeente.

Effectindicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Om deze doelstelling te bereiken leveren we de volgende prestaties

7.1 Bevorderen doorstroming

Met de binnenstedelijke ontwikkeling van de stad (MAAK.Zaanstad) zal ook moeten worden geïnvesteerd in de bereikbaarheid. Het gaat om verbindingen met het openbaar vervoer, de auto en de fiets. De infrastructuur werpt ook barrières op. Investeren in infrastructuur dient dan ook twee doelen: niet alleen het verbeteren van de bereikbaarheid van de stad, maar ook het leveren van een bijdrage aan het leefbaarder en beter toegankelijk maken van gebieden. De gemeente wil de doorstroming verbeteren op het rijkswegennet rond en door de stad en op de grote invalsweg Thorbeckeweg. Met Vaart in de Zaan wordt ook de doorstroming van het vaarwegennetwerk verbeterd. Daarnaast wordt gewerkt aan een betere doorstroming, snelheid en comfort van het openbaar vervoer (ZaanIJtangent). Het verbeteren van de verbindingen voor het langzaam verkeer (met name de oost-westverbindingen) en het bevorderen van de verkeersveiligheid maken het een stuk aangenamer om voor ritten in de stad de fiets te gebruiken. In 2018 zal het in de 2017 gekozen voorkeursalternatief voor de verbinding A8-A9 verder uitgewerkt worden.

Zaanstad richt zich op het bereikbaar houden van locaties die van essentieel belang zijn voor de economische ontwikkeling en de vitaliteit van Zaanstad voor zowel personen- als vrachtvervoer. De gemeente zorgt voor een goede doorstroming van het verkeer binnen de gemeente, ook vanwege de verkeersrelatie met de Metropoolregio Amsterdam.

Het is belangrijk dat de Zaanse toeristische trekpleisters goed herkenbaar en bereikbaar zijn voor bezoekers en toeristen uit de regio via het openbaar vervoer en over het water (zie programma 2).

Prestatie-indicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

Overige vervoersongevallen met een gewonde fietser

-

-

n.v.t. (BBV)

-

Veiligheid NL

Percentage inwoners dat andere vervoermiddelen dan auto gebruikt voor woon-werkverkeer

45% (2012)

>45%

48%

48%

>50%

Zaanpeiling

Tevredenheid over openbaar vervoer

7,7 (2013)

6,7

7,9

7,9

8

Klantenbarometer KPVV concessiegebied Zaanstreek

Tevredenheid van bewoners over bereikbaarheid van de buurt per auto

69% (2012)

73%

75%

75%

>75%

Zaanpeiling

Tevredenheid van bewoners over de bereikbaarheid van de buurt per fiets

87% (2012)

88%

89%

89%

>89%

Zaanpeiling

Tevredenheid verkeersveiligheid in de gemeente

42% (2012)

40%

45%

45%

>45%

Zaanpeiling

Ziekenhuisopname na verkeersongeval met een motorvoertuig

-

-

n.v.t. (BBV)

-

Veiligheid NL

Uitwerken kansen voor het spoor onder de grond

Studies invalsweg Thorbeckeweg en kruising Thorbeckeweg/Wibautstraat

Uitwerken Fietsnota

Verdere planvorming A8-A9

Uitvoering ZaanIJtangent

Aanpak langzaam verkeer oostwest verbindingen via MAAK.Zaanstad

Vervolg openstelling Busbrug

Vernieuwen Wilhelminasluis

Vervanging Zaanbrug

Structureel maken van de bootverbinding binnen Zaanstad en tussen Zaanstad-Amsterdam

Uitvoering campagnes bevorderen veiligheid (ouderen, fietsers en scholieren)

Uitvoeren verkeersveiligheidsmaatregelen via MAAK.Zaanstad

Risico’s en beheersmaatregelen

Risico

Toelichting

Beheersmaatregel

Vaart in de Zaan (Zaanbrug en Wilhelminasluis)

Het realiseren van zowel Wilhelminasluis als Zaanbrug heeft fikse ingrepen in de openbare ruimte tot gevolg. De bereikbaarheid van winkels en woningen zal onder druk komen te staan.

Het treffen van maatregelen door de provincie en gemeente om dit zo beperkt mogelijk te houden.

Mogelijke overschrijding > 10% op investering Zaanbrug

Indien de kostenoverschrijding van de aanbesteding Zaanbrug meer dan 10% bedraagt, treden partijen (provincie, Wormerland en Zaanstad) met elkaar in overleg.

Sturen op de voortgang van het project en kostenbeheersing door de provincie. Dit reduceert de noodzaak van de betaling van een opslag op de investering voor alle partijen (provincie, Wormerland en Zaanstad).

Vertraging studie A8-A9

Het kan zijn dat meer studie nodig is.

Goede samenwerking tussen provincie en gemeente.

7.2 Parkeermogelijkheden

In de geactualiseerde parkeernota Ruimte voor Parkeren zijn verbeterpunten ten aanzien van bouwplantoetsing aangebracht, waarbij de gemeente meer ruimte wil geven aan binnenstedelijke ontwikkelingen. Daarnaast is de parkeerregulering op een aantal punten aangepast. De toenemende verstedelijking zorgt ervoor dat er steeds minder ruimte voor parkeren ontstaat. Nieuwe woningbouwplannen dwingen tot maatwerkoplossingen, waarbij normeringen soms moeten worden losgelaten. Het is niet uit te sluiten dat meer parkeerregulering (betaald parkeren) in sommige delen van de stad noodzakelijk zal blijken.

Prestatie-indicator

Nulmeting

Realisatie
2016

Begroting
2017

Begroting
2018

Streef-
waarde

Bron

inwoners dat parkeren als grootste probleem in de buurt ziet

10 (2012)

15

<14

<14

10

Zaanpeiling

uitvoeren van het geactualiseerde parkeerbeleid

Lasten incl. toevoegingen2018201920202021
Originele begroting 2017–202041.49442.04031.40136.299
Structurele effecten Burap0000
15.417-9.91010.319-813
Beginstand begroting 2018–202141.49442.04031.40136.299
1.8642.2672.4472.449
11.4436.934-516-2.567
1.6821.18621419
Totale lasten begroting 2018–202171.89942.51843.86535.387
Baten incl. toevoegingen2018201920202021
Originele begroting 2017–2020-31.404-33.192-22.845-27.801
Structurele effecten Burap0000
-16.4568.835-11.416-269
Beginstand begroting 2018–2021-31.404-33.192-22.845-27.801
-56-56-56-56
-7.307-3.1851.754-3.224
-4.572-3.657-5696.632
Totale baten begroting 2018–2021-59.794-31.255-33.131-24.717