Wil een stad goed kunnen functioneren, moet de basis op orde zijn. De afgelopen jaren is veel gedaan om onderhoudsachterstanden in te lopen. Het doel is om dit peil vast te houden en ervoor te zorgen dat er geen nieuwe onderhoudsachterstanden ontstaan. Bij het beheer van de openbare ruimte zoekt Zaanstad samenwerking met alle partijen die hier een rol in kunnen spelen.

Inwoners willen steeds meer invloed hebben op het beheer en onderhoud van de openbare ruimte. De gemeente stimuleert dit en nodigt bewoners actief uit om hieraan een steentje bij te dragen. Hierdoor voelen inwoners zich meer betrokken bij het onderhoud van de openbare ruimte. Daarnaast verbetert hierdoor de sociale kwaliteit in een woonwijk.

Doordat de gemeente initiatieven van inwoners ten aanzien van de openbare ruimte stimuleert en ondersteunt, ontstaan mogelijkheden voor actief burgerschap. Daarnaast kijkt Zaanstad ook of bedrijven, winkelcentra, scholen of andere partijen onderdelen van de openbare ruimte willen adopteren. Het doel is om zo te komen tot een betere samenwerking en gedeelde verantwoordelijkheid van de overheid en de maatschappij. Voor de begeleiding van de bestaande samenwerking met inwoners en het initiëren van nieuwe initiatieven wordt structureel € 65.000 vrijgemaakt.

Om bewoners en bedrijven te informeren over onderwerpen als klimaatadaptatie, hittestress en regenwateroverlast zoekt gemeente Zaanstad samenwerking met de website www.duurzaan.nl. Deze website gaat zijn scope met deze onderwerpen verbreden. De interactieve site biedt bewoners en ondernemers volop inspiratie en stimuleert hen om zelf duurzame activiteiten te ontplooien, van elkaar te leren en samenwerking op te zoeken. Daarnaast start gemeente Zaanstad een communicatiepagina met nieuws en achtergronden over werkzaamheden in de openbare ruimte. Bezoekers van deze website vinden hier naast informatie over vervangingsprojecten ook uitleg over regulier en incidenteel onderhoud in hun wijk. Deze nieuwe site is gelinkt aan www.zaanstad.nl.   

Gemeenten en werkgevers hebben samen de grote opgave om mensen die niet (meteen) in staat zijn op eigen kracht betaald werk te vinden, te ondersteunen. Om deze participatieopgave goed uit te voeren, ontwikkelen gemeenten Zaanstad en Purmerend een nieuwe organisatie: het Participatiebedrijf (zie programma 2). Een deel van de werkzaamheden in de openbare ruimte is bij uitstek geschikt om mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt werkervaring mee op te laten doen. Dankzij het Service Plus Team en het team ZaanStart (voorheen Werken in de Wijk) hebben mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt onder begeleiding werk- en leerervaring opgedaan en zijn  uitgestroomd naar reguliere werkgevers.

Voor het beheer van de openbare ruimte werkt gemeente Zaanstad samen met andere overheidsorganisaties in de regio. Het doel van deze samenwerking is om gebruik te maken van elkaars kwaliteiten, zodat de gemeentelijke taken professioneel en tegen lagere maatschappelijke kosten kunnen worden uitgevoerd. Zo zijn de verkeersregelinstallaties van Zaanstad grotendeels aangesloten op de verkeercentrale van de Provincie Noord-Holland. Daarnaast moet intensieve samenwerking met andere wegbeheerders zorgen voor een betere sturing van het wegverkeer. In de begroting is ruimte vrijgemaakt voor extra capaciteit om het functioneel beheer, het bestandsbeheer en de samenwerking met andere wegbeheerders te verbeteren.

Zaanstad wil meer ruimte voor proces- en productinnovatie. Denk hierbij aan nieuwe aanbestedings- en samenwerkingsvormen, maar ook aan het gebruik van nieuwe materialen en uitvoeringsmethoden. Hiervoor zoekt de gemeente samenwerking met marktpartijen. Daarnaast heeft Zaanstad zich aangesloten bij de ‘Green Deal’ en het manifest Maatschappelijk verantwoord inkopen 2016-2020. Ook vanuit deze hoek zoekt de gemeente naar innovaties binnen het werkveld van de openbare ruimte.

Aantal nieuwe maatschappelijke initiatieven om bij te dragen aan de openbare ruimte

Gemeentelijke registratie

Gemiddeld kwaliteitsniveau verwijderen zwerfafval Inverdan A+ (hoog) – D (laag)

Meting bureau CREM

Gemiddeld kwaliteitsniveau verwijderen zwerfafval Overig A+ (hoog) – D (laag)

Meting bureau CREM

Het aantal mensen met afstand tot de arbeidsmarkt dat binnen het werkveld openbare ruimte begeleiding ontvangt om te kunnen doorstromen naar regulier werk.

Gemeentelijke registratie

Percentage meldingen dat binnen de afhandelingstermijn wordt afgedaan

Gemeentelijke registratie

•

Uitvoeren van het dagelijks onderhoud van de openbare ruimte op het vastgestelde kwaliteitsniveau

•

Het ontwikkelen van een belevingsmeter voor de openbare ruimte

•

Bij gladheid van wegen zorgen voor een begaanbare hoofdinfrastructuur en de invoering van gladheidsbestrijding met pekelwater op fietspaden

•

Actualisatie van de beleidsnota verkeersregelinstallaties

•

Evaluatie verordeningen openbare ruimte en aansluiten op de omgevingsverordening

•

Continu verbeteren van het proces Meldingen Openbare Ruimte

•

Verbeteren toegankelijkheid openbare ruimte voor (visueel) gehandicapten (VN verdrag)

Inzet van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt heeft mogelijk gevolgen voor het afgesproken kwaliteitsniveau openbare ruimte

De gemeente wil graag een voorbeeldfunctie vervullen en de werkzaamheden voor onderhoud openbare ruimte lenen zich goed voor arbeidsparticipatie.

Intensivering begeleiding.

Onvoldoende aanbod van medewerkers

Deel van het werkpakket realiseert Zaanstaf voor met mensen die een afstand hebben tot de arbeidsmarkt. Mogelijk gaan meerdere partijen zich richten op deze doelgroep.

Goede afstemming in het werkproces.

Extreem weer

De begroting voorziet niet in de financiële ruimte  om de gevolgen van extreem weer weg te nemen. Dit geld ten aanzien van de verwijderen van stormschade en de gladheidsbestrijding.

Geen beheersmaatregelen. De hogere kosten als gevolg van extreem weer worden als onvoorziene uitgaven ten laste gebracht van de exploitatie.

Bij herinrichting past de gemeente Zaanstad de openbare ruimte aan de eisen van het hedendaagse gebruik aan, in overleg met belanghebbenden. In wijken waar groot onderhoud en/of herinrichting nog niet aan de orde is, zorgt Zaanstad ervoor dat straten en stoepen rond winkels en maatschappelijke voorzieningen veilig begaanbaar en bereikbaar zijn voor ouderen en mindervaliden.

De Zaanse openbare ruimte, denk hierbij aan wegen, openbare verlichting, groen, beschoeiingen en straatmeubilair is in 2016 beoordeeld op beeldkwaliteit. Hierbij is een methode gebruikt die aansluit op de ministeriële Handreiking artikel 12 Financiële verhoudingswet. De kwaliteit van de openbare ruimte is in vijf categorieën ingedeeld: A+, A, B, C en D. De technische staat van de openbare ruimte is over het algemeen goed te noemen. Meer dan 75% van het areaal heeft kwaliteitsniveau A+ of A. De totale onderhoudsachterstand in de openbare ruimte in Zaanstad is bepaald op € 38 miljoen. Meer daarover staat in de Paragraaf Onderhoud Kapitaalgoederen die bij deze begroting hoort.

In deze begroting zijn extra middelen vrij gemaakt om de onderhoudsachterstanden in te lopen en daarmee een kwaliteitsslag te maken in de openbare ruimte. Het doel is om de onderhoudsachterstanden eind 2023 te hebben verminderd tot € 28,5 miljoen.

Daarnaast is in 2017 het speelruimtebeleidsplan vernieuwd. Op basis van demografische gegevens en trends is voorgesteld om nieuwe speelruimte in de stad te realiseren. Denk hierbij aan een aantal natuurspeelplaatsen en extra speelruimte in wijken voor de oudere jeugd. In de begroting is  financiële ruimte vrijgemaakt om de voorgestelde speelplaatsen in de komende jaren te kunnen realiseren.

Wat betreft het investeringsplan voor de openbare ruimte streeft Zaanstad de komende jaren naar nog meer synergie met de andere beleidsvelden. De aantrekkende economie in de regio leidt tot een toename van bouwinitiatieven en investeringen door het bedrijfsleven. De gemeente wil gelijktijdig met de noodzakelijke vervangingsinvesteringen optimaal profiteren van de economische ontwikkelingen en hier door middel van investeringen in de openbare ruimte ook een bijdrage aan leveren.

Areaal verhardingen dat wordt vervangen

Gemeentelijke registratie

Percentage realisatie investeringen openbare ruimte

Gemeentelijke registratie

•

Het laadpalennet in de openbare ruimte voor elektrisch vervoer uitbreiden

•

Investeringssubsidies werven

•

Participatie van bewoners bij vervangingsprojecten versterken

•

Het meerjareninvesteringsplan voor de openbare ruimte actualiseren en realiseren

•

Investeren in de kwaliteit van het bomenbestand in Saendelft in de periode 2017-2019

Het gemeentelijk rioolbeheer richt zich op een doelmatig beheer en onderhoud van de riolering volgens een actueel beleidskader. Daarnaast is het van belang om het riool regelmatig te reinigen en te inspecteren. Goede inspectiegegevens zijn nodig om tot goede investeringsbeslissingen te kunnen komen.

Op basis van het Bestuursakkoord Water zijn afspraken gemaakt om de maatschappelijke kosten van de gehele waterketen te beperken. Om dit te bereiken heeft de gemeente ingezet op het intensiveren van de samenwerking met regiogemeenten, het drinkwaterbedrijf en het Hoogheemraadschap. Het intensiveren van de samenwerking vindt plaats op basis van bestuursconvenanten met betrokken partijen in de regio.

Klimaatverandering heeft verschillende negatieve effecten zoals  droogte, extreme regenval, hittestress en de toename van stormen. Voor extreme regenval ligt er een duidelijke relatie met de rioleringstaak: zorgdragen dat overtollig afval- en regenwater wordt afgevoerd. Inmiddels zijn op een aantal plaatsen in Zaanstad ervaringen opgedaan met het klimaatbestendig inrichten van de openbare ruimte. In 2018 zal op basis van deze ervaringen een plan van aanpak komen voor de gehele stad. Hierin staan oplossingsrichtingen voor de verschillende wijken en buurten. Met dit plan van aanpak komt Zaanstad tegemoet aan het verzoek van het Rijk om eind 2020 een plan van aanpak gereed te hebben voor de periode 2021-2050.

Areaal geïnspecteerd riool

Gemeentelijke registratie

•

Maatregelen samenwerkingsconvenanten regiogemeenten Zaanstreek-Waterland, drinkwaterbedrijf en Hoogheemraadschap uitvoeren

•

Bewustwordingscampagne klimaatverandering (website) opzetten

•

Riolering inspecteren conform het inspectieplan

•

Voortgangsrapportage rioolbeheer opstellen

•

Actieplan opstellen met maatregelen om extreme wateroverlast te voorkomen

Voor een goed functionerend rioolstelsel is het nodig dat de gemeente op tijdoude riolering vervangt. Onderhoudsachterstanden loopt Zaanstad de komende jaren in. Bij het inplannen van rioolvervanging is een goede afstemming met andere projecten in de openbare ruimte noodzakelijk. Om dit te bereiken wordt het investeringsplan jaarlijks bijgewerkt.

Areaal riolering dat wordt vervangen

Gemeentelijke registratie

Percentage realisatie investeringen riolen

Gemeentelijke registratie

•

Rioolinvesteringen uit het meerjareninvesteringsplan openbare ruimte realiseren

•

Rioolinvesteringen meerjareninvesteringsplan openbare ruimte updaten

•

Panden zonder riolering aansluiten op het riool

Slechte fundering woningen

Bij projecten openbare ruimte worden woningen aangetroffen met slechte funderingen, waardoor rioolbeheer vertraging oploopt of meer kost

Vooropname kwaliteit woningen

De gemeente draagt zorg voor nette begraafplaatsen en ondersteunt nabestaanden bij begrafenissen.

Op de begraafplaatsen onderhoudt Zaanstad het groen en de verhardingen zonder gebruik te maken van chemische bestrijdingsmiddelen. De chemievrije onkruidbestrijding leidt tot een sterke stijging van de kosten op de begraafplaatsen. Vooralsnog wordt een deel van de kostenstijging gedekt met geld uit de egalisatievoorziening begraafplaatsen. Dit is vormt echter geen oplossing voor de lange termijn. Om een goede afweging te kunnen maken over de tariefontwikkeling voor komende jaren, volgt in 2018 nader onderzoek naar de kosten voor de begraafplaatsen in Zaanstad.

•

Begrafenissen faciliteren

•

Het chemievrij onderhouden van de begraafplaatsen

•

Extra inzet op het ruimen van grafvelden, zodat deze opnieuw kunnen worden uitgegeven

•

Een visie op de begraafplaatsen ontwikkelen

Afname begrafenissen

Teruglopend aantal begrafenissen  kan leiden tot verminderde inkomsten leges

Geen

Op grond van de Marktverordening organiseert de gemeente de markten in Zaanstad.

•

Organiseren van mogelijke verplaatsing van de markt naar de Vinkenstraat, als gevolg van bouwwerkzaamheden op Rozengracht

Op grond van de verordening organiseert de gemeente elk jaar drie kermissen in Zaanstad.

Het aantal kermissen dat in Zaanstad wordt georganiseerd

Gemeentelijke registratie

•

Elk jaar drie kermissen organiseren

De gemeente draagt samen met anderenzorg voor het beheer en de exploitatie van de recreatiegebieden Alkmaarder- en Uitgeestermeer en De Buitenlanden (RAUM), recreatiegebied Twiske en landschap Waterland (Twiske-Waterland).

De recreatieschappen hebben in het verleden een grote onderhoudsachterstand opgebouwd. Dankzij een financiële bijdrage van de Provincie Noord-Holland dit achterstallige onderhoud aangepakt. Dit gebeurt aan de hand van een meerjarenplan. Voor recreatiegebied Twiske–Waterland is deze inhaalslag nagenoeg afgerond. Voor het RAUM moeten eerst voldoende financiële reserves zijn opgebouwd. De recreatieschappen streven naar evenwicht in de inkomsten en uitgaven, waarbij voldoende reserves voor toekomstig groot onderhoud en vervangingen voorhanden zijn. Hierbij kijkt de gemeente Zaanstad kritisch naar de meerwaarde van de huidige voorzieningen en bij vervanging naar de duurzaamheid van investeringen.

Om alle bestaande voorzieningen ook in de toekomst te kunnen onderhouden, wordt ook gekeken welke onderdelen door derden kunnen worden geëxploiteerd. Door voorzieningen uit te besteden ontstaat een goede afstemming van vraag en aanbod. Hierbij treedt het recreatieschap op als initiator en zorgt voor de instandhouding van de basisvoorzieningen. Zo lopen in het Twiske nieuwe initiatieven voor de herontwikkeling van de Twiske Poort, een avonturenklimpark en de aanleg van een onderwaterlandschap voor duikers. In het RAUM-deelgebied de Buitenlanden wordt ingezet op meer recreatieve mogelijkheden. Voor het deelgebied Alkmaarder- en Uitgeestermeer wordt onderzocht hoe het initiatief erfgoedpark De Hoop zich gaat ontwikkelen.

•

Het beheer en onderhoud van het Aagtenpark (Beverwijk) en de Omzoom (Zaanstad) overdragen via een beheersovereenkomst

•

De financiële verdeelsleutel RAUM van de Gemeenschappelijke Regeling aanpassen in verband met de overdracht van Aagtenpark en de Omzoom aan het RAUM

•

Gemeenschappelijke Regeling Twiske Waterland aanpassen in verband met de uittreding van gemeente Alkmaar en de samenvoeging van gemeente Zeevang en Edam-Volendam

•

Financiële huishoudingen van de deelgebieden recreatiegebied Twiske en landschap Waterland samenvoegen. Deze aanpassing heeft geen financiële gevolgen

Het Zaans Natuur en Milieu Centrum (ZNMC) (voorheen stichting Natuur- en Milieueducatie) beheert de kinderboerderij in het Darwinpark, het natuurmuseum, de heemtuin, de schoolwerktuinen en het biologisch lescentrum. Daaraan gekoppeld biedt het ZNMC een breed aanbod aan educatieve activiteiten, waaronder lespakketten voor basisschoolleerlingen en begeleiding van leerlingen in de schooltuinen. Zo leren kinderen over de natuur en worden zij zich meer bewust van de waarde van natuur, milieu en duurzaamheid. Het Kontakt Milieubeheer Zaanstreek geeft adviezen op het gebied van natuur en milieu en draagt bij aan een leefbaar, groen en gezond Zaanstad. Op basis van de adviezen en initiatieven ontstaan bijvoorbeeld natuurspeelplaatsen en alternatieve en duurzame beheervormen en raken bewoners meer betrokken bij de openbare ruimte.

Het ZNMC heeft voor de periode 2014-2018 een strategisch beleidsplan opgesteld met nieuwe ambities op het gebied van organisatie, samenwerking en inhoudelijke activiteiten. Kern van dit plan is dat het ZNMC zich gaat verbreden met activiteiten en doelgroepen. Ook verstevigt het de samenwerking met nieuwe partners. Producten sluiten beter aan op het thema duurzaamheid en de organisatie gaat op zoek naar nieuwe financieringsbronnen om in de periode 2014 - 2018 financieel gezond te blijven.

Daarnaast heeft de stichting een nieuw bedrijfsplan opgesteld. Het Zaans Natuur & Milieu Centrum krijgt een nieuw multifunctioneel centrum met een schaapskudde. Naast ruimte voor natuur- en milieuonderwijs beschikt het nieuwe centrum ook over een kinderdagverblijf, een natuurproductenwinkel en een horecagelegenheid en biedt het kansen voor dagbesteding voor zowel bewoners van de omliggende wijken (waaronder Poelenburg en Peldersveld) als voor (ouders met) jonge kinderen in heel Zaanstad.

De gemeente heeft geconcludeerd dat het bedrijfsplan een goede basis vormt voor een sterke en toekomstbestendige stichting die een positieve bijdrage levert aan de wijk Poelenburg. Het versterkt de educatieve en recreatieve taken van de stichting. Daarom financiert de gemeente het bedrijfsplan, met enkele voorwaarden en neemt zij de kosten voor de aanleg van de speelweide en de benodigde parkeerplaats op zich. Hierdoor wordt de stichting financieel onafhankelijker, waardoor de jaarlijkse gemeentesubsidie kan dalen.

Educatie aan aantal leerlingen

Opgave stichting NME

•

Toezien op de uitvoering van het strategisch beleidsplan 2014-2018

•

Beheer en onderhoud kinderboerderij Darwinpark, natuurmuseum, biologisch lescentrum, schooltuinen en heemtuin