Lokale heffingen

De lokale heffingen vormen een belangrijk onderdeel van de inkomsten van gemeenten en zijn een integraal onderdeel van het gemeentelijk beleid. Lokale heffingen zijn bijvoorbeeld de Onroerende Zaakbelasting (OZB), Rioolheffing, Afvalstoffenheffing, Begraafrechten, Marktgelden en Parkeerbelasting.

Een aanduiding van de lokale lastendruk is van belang voor de integrale afweging tussen beleid en inkomsten. Het beleid lokale heffingen is vastgelegd in de nota Kostentoerekening tarieven 2017. Het kwijtscheldingsbeleid maakt het beeld van de lokale lasten compleet.

Tarieven belastingen en rechten
Advies tariefvoorstel OZB
Bij de berekening van de OZB opbrengst is rekening gehouden met een extra opbrengst aan OZB door een areaaluitbreiding van woningen en niet-woningen. Naast de areaaluitbreiding is er geen stijging in de opbrengst, behoudens de indexatie van 1,9%. Het financieel gevolg van de door te voeren indexering van 1,9% bedraagt € 642.000.

Er is nog geen tariefvoorstel gedaan voor 2018, omdat de gemeente de herwaardering van de onroerende zaken eind oktober 2017 afrondt. Deze procedure is gelijk aan die in voorgaande jaren.

De tarieven voor de Roerende woon- en bedrijfsruimtebelasting (RWBB) zijn op grond van de Gemeentewet gelijk aan die van de OZB.

OZB en herwaardering Wet WOZ
De waarde van de onroerende zaken is grondslag voor de OZB heffing. Op grond van het bepaalde in de Wet waardering onroerende zaken (Wet WOZ), waarderen we jaarlijks alle onroerende zaken binnen de gemeente.

De opbrengst OZB is de uitkomst van het tarief x (maal) de WOZ waarde. De OZB tarieven leiden we onder meer af uit de waarde van alle onroerende zaken binnen de gemeente Zaanstad. Uitgangspunt is een gelijkblijvende opbrengst OZB ten opzichte van het voorgaande jaar, verhoogd met de indexatie van 1,9%. Het uitgangspunt bij een gelijkblijvende opbrengst van de OZB is de ‘vuistregel van communicerende vaten’:

• als de waarde van de stad stijgt, moet het tarief dalen;
• als de waarde van de stad daalt, moet het tarief stijgen.

Met een gelijke opbrengst en een stijgingspercentage van 1,9% (indexering), zal de eigenaar van een gemiddelde woning in 2018 een bedrag van € 268,18 aan OZB gaan betalen. Dit bedrag kan hoger of lager zijn als de woning meer of minder daalt in waarde dan de gemiddelde waardeontwikkeling.

Woonlasten Zaanstad: OZB, Rioolheffing en Afvalstoffenheffing
Onderstaande tabellen geeft een beeld van de woonlasten in Zaanstad.

Tabel 1: Gemiddelde woonlasten per heffingseenheid 2018 t.o.v. 2017 Zaanstad

*Het bedrag OZB is afhankelijk van de WOZ-waarde van de woning

Tabel 2: Belangrijkste tarieven lokale lasten

* Na herwaardering bepaalt de gemeente medio oktober de OZB–tarieven.

Belastingopbrengsten
Onderstaande tabel geeft een overzicht van de belastingen van de gemeente.

Tabel 3: De begrote en werkelijke belastingopbrengsten (bedragen x € 1.000):

* zie toelichting bij Nautisch beheer verderop in deze paragraaf.

Tarieven rechten (leges)
De verordening op de heffing en invordering van Leges is opgesteld conform het VNG model. De gemeente streeft naar 100% kostendekkendheid.

De verordening bestaat uit drie hoofdstukken. De producten in hoofdstuk 1 bestaan voor 95% uit diensten die geleverd worden aan individuele inwoners zoals informatie uit het Gemeentearchief, paspoorten, identiteitskaarten, rijbewijzen en huwelijksvoltrekkingen. Ongeveer 5% van de diensten wordt geleverd aan (kleine) ondernemers zoals standplaatsen en vergunningen Winkeltijdenwet.

De belangrijkste bestuurlijke afweging richt zich op hoofdstuk 2, 'de omgevingsvergunningen'. De producten binnen dit hoofdstuk betreffen met name de dienstverlening voor het verlenen van omgevingsvergunningen op het gebied van bouwen (bijna 95%). Daarnaast gaat het om sloop, asbestverwijdering, het maken van een uitrit, kap en monumenten. De consequentie van 100% kostendekkendheid wordt afgewogen tegen een betaalbaar (verbetering van het) leefklimaat van de inwoners en het vestigingsklimaat binnen de gemeente.

Binnen hoofdstuk 3 zijn het vrijwel allemaal diensten aan (kleine) ondernemers zoals horeca-exploitatievergunningen en evenementenvergunningen (buurtfeesten, kleine braderieën, Koningsdag, muziekfestivals e.d.). Deze vergunningen dragen bij aan een prettig leef- en vestigingsklimaat in onze stad en de regionale en landelijke promotie van Zaanstad.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x € 1.000):
 

Rioolheffing
Het tarief Rioolheffing 2018 blijft gelijk aan 2017 (€ 280,48). De kostendekkendheid is 100%. Dit volgt ‘de lijn’ die bij de Begroting van 2017 is ingezet.

Door onder andere verlaging van de rekenrente en hogere baten, ontstaat een positief resultaat dat we kunnen toevoegen aan de voorziening voor bijdrage aan toekomstige vervangingsinvesteringen.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x € 1.000):
 

Afvalstoffenheffing
Het tarief Afvalstoffenheffing wordt in 2018 verhoogd met 1,8% naar € 286,09. De kostendekking is 100%. De egalisatievoorziening blijft op hetzelfde niveau, behoudens enkele fluctuaties.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x € 1.000):
 

Begraafrechten
De tarieven Begraafrechten worden conform de kadernota geïndexeerd met 1,9%.

In de begroting is rekening gehouden met een kostenstijging van € 104.000 als gevolg van chemievrije onkruidbestrijding op de begraafplaatsen. Daardoor kunnen we op dit moment niet voldoen aan het uitgangspunt van 100% kostendekking; 100% kostendekking zou neerkomen op een tariefverhoging van 15,5%. Die stijging is te hoog, zeker omdat de tarieven vergeleken met andere gemeenten al hoger liggen.

In 2018 dekken we die kosten eenmalig vanuit de voorziening. Als we dat structureel doen, zou de voorziening in 2021 zijn uitgeput. In 2018 bekijken we de dekking van de kosten opnieuw.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x € 1.000):
 

Marktgelden
Het tarief Marktgelden blijft gelijk aan 2017 (€ 0,68 cent per m2). Dat is inclusief mobiele stroom. De kostendekkendheid is 100%.

De prognose voor de bezoekersaantallen van de markt laat een licht stijgende lijn zien, voldoende om de indexering op de lasten te kunnen opvangen. Hierdoor kan het tarief voor het komende jaar stabiel blijven en is een indexering op het tarief Marktgelden niet nodig.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x € 1.000):
 

Parkeerbelasting
Het Rijk schrijft een maximum tarief voor dat gemeenten als naheffingsaanslag mogen heffen, indien geen Parkeerbelasting is betaald. Dit bedrag groeit jaarlijks mee met het prijsindexcijfer van de gezinsconsumptie. Het maximum tarief voor 2018 is vastgesteld op € 62,00.

Het aantal naheffingsaanslagen is met 1.000 naar boven bijgesteld naar 15.000 aanslagen. De totale kosten bedragen € 976.000.

Verdeling van kosten en dekking volgens model (bedragen x € 1.000):
 

Precario- en Reclamebelasting
De tarieven van de Precario- en Reclamebelasting zijn conform de kadernota geïndexeerd met 1,9%.

Hondenbelasting
De tarieven van de Hondenbelasting zijn conform de kadernota geïndexeerd met 1,9%.

Toeristenbelasting
De tarieven voor de Toeristenbelasting zijn in afwijking van de Kadernota niet geïndexeerd met 1,9%. Voor zowel de ondernemers als voor de betalende toerist is het wenselijk ‘ronde bedragen’ te hanteren. Om deze reden blijft het tarief Toeristenbelasting gelijk aan 2017: € 3 per overnachting per persoon. Het financieel effect bij een gelijkblijvend tarief is gering (€ 12.000). Gezien de trendmatige toename van overnachtingen binnen de gemeente, verwachten we dat het uiteindelijke financieel effect nihil is.

Tarieven nautisch beheer
Zeehavengeld
Zaanstad stemt op basis van Europese regelgeving (anti-concurrentiebeding ten aanzien van andere lidstaten), jaarlijks de tarieven Zeehavengeld af op die van Amsterdam. De tarieven worden pas in januari bekend. Die van Zaanstad worden hierdoor – net als elk jaar – met de Verordening Zeehavengeld later aan de raad voorgelegd. Voor de Begroting 2018 zijn we vooralsnog uitgegaan van een indexeringspercentage van 1,9%.

Binnenhaven- en Kadegelden
Bij besluit van 13 oktober 2016 (nr. 2016/172355) ging de raad akkoord met het voorstel om de samenwerking met Havenbedrijf Amsterdam NV te intensiveren. Over het Binnenhaven- en Kadegeld komt nog een voorstel voor besluitvorming. Het gevolg daarvan zou kunnen zijn dat met ingang van 1 januari 2018 de havengebieden van Zaanstad en Amsterdam één exploitatiegebied zijn. De verplichting om Binnenhaven- en Kadegeld te voldoen, zal dan op privaatrechtelijke basis plaatsvinden. De huidige publiekrechtelijke verordening komt dan te vervallen.
Voor dit voorstel is in de Begroting een bedrag opgenomen van € 180.000.

Stand en verloop van de egalisatievoorzieningen
Egalisatievoorzieningen gebruikt de gemeente om grote financiële fluctuaties te dempen, zodat deze niet direct in de tarieven doorwerken.

Tabel 4: Egalisatievoorzieningen per 31 december (bedragen x € 1.000)

Kwijtschelding
Kwijtschelding is mogelijk voor Afvalstoffenheffing, Rioolheffing en Hondenbelasting voor de eerste hond. Zaanstad hanteert een kwijtscheldingsnorm van 100% en voert daarmee een maximaal kwijtscheldingsbeleid. Kwijtschelding is onder meer mogelijk indien een inwoner:

• AOW heeft, eventueel aangevuld met een klein pensioen
• een bijstandsuitkering heeft
• een inkomen uit werk heeft dat niet hoger is dan een bijstandsuitkering
• studiefinanciering krijgt en niet al te hoge bijverdiensten heeft
• een zakgeldregeling heeft.

In 2017 heeft de gemeente 3.656 verzoeken om kwijtschelding geautomatiseerd afgehandeld. Daarnaast zijn 2.683 verzoeken handmatig afgedaan, waarvan 1.411 geheel of gedeeltelijk zijn toegewezen. De verwachte eindstand van geheel of gedeeltelijk toegewezen verzoeken, is circa 6.000 verzoeken.

Tabel 5: Kwijtschelding heffingen (bedragen x € 1.000)

Kwijtschelding ondernemers
De pilot ‘Kwijtschelding ondernemers’ startte in 2014 en zou aflopen op 31 december 2016. Voor een volledige evaluatie zijn echter nog niet alle benodigde gegevens beschikbaar. De uitkomsten over 2016 worden in het 3e/4e kwartaal van 2017 verwacht. Bij collegebesluit van 18 mei 2017 (2016/227387) is de pilot ‘Kwijtschelding ondernemers’ met 1 jaar verlengd.

Momenteel zijn er 23 dossiers ‘kwijtschelding ondernemers’ in behandeling. Over de uiteindelijke uitkomst van de ingediende verzoeken en het aantal nog te ontvangen verzoeken is nog geen definitief antwoord mogelijk, omdat:

• pas na afloop van het belastingjaar de berekening plaatsvindt waarbij verlies- en winstrekening en de aangifte inkomstenbelasting als uitgangspunt dienen. Voor de aangifte inkomstenbelasting geldt dat een ondernemer bij de Belastingdienst voor een langere periode uitstel kan aanvragen.
• zolang de aanslag nog niet betaald is, kan een ondernemer een verzoek tot kwijtschelding indienen.

Zaanstad ten opzichte van andere grote gemeenten
De doelstelling van de gemeente is het tijdig innen van de lokale belastingen en andere heffingen met een minimum aan gegronde klachten en bezwaarschriften. De inspanningen zijn er daarom op gericht een zo optimaal mogelijke opbrengst voor de gemeente te verkrijgen tegen zo laag mogelijke uitvoeringskosten.  

Om de doelstelling meetbaar te maken, zijn de prestaties in landelijk perspectief geplaatst. Gegevens over de landelijke ontwikkelingen op het gebied van lokale heffingen staan in:

• COELO (Centrum voor Onderzoek van de Economie van de Lagere Overheden)
• Benchmark WOZ (Waarderingskamer)
  

De benchmark WOZ richt zich in hoofdzaak op aantallen en kostenontwikkeling.
Het COELO geeft kerngegevens van de grote gemeenten ( ≥ 90.000 inwoners) wat betreft de woonlasten (de OZB, Afvalstoffenheffing/Reinigingsheffing en Rioolheffing).  

Tabel 6: Woonlasten 2017 Zaanstad t.o.v. overige 35 grote gemeenten

Bron: Kerngegevens belastingen grote gemeenten 2017 COELO
* gemiddelden zijn gewogen naar inwonertal